Δῶσε χαρά στά γηρατειά, στίς ρίζες τῆς ζωῆς σου!

Ἡ φράση: «Δῶσε χαρά στά γηρατειά, στίς ρίζες τῆς ζωῆς σου» εἶχε διατυπωθεῖ ὡς σύνθημα ἀπό τήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία πρίν ἀπό κάμποσα χρόνια, ὅταν εἶχε ἀφιερωθεῖ μιά συγκεκριμένη χρονιά στούς ἀνθρώπους τῆς τρίτης ἡλικίας.

Ἐπειδή τό θέμα τῆς συμπεριφορᾶς μας πρός τούς ἡλικιωμένους χαρακτηρίζεται γιά τήν διαχρονική του ἐπικαιρότητα καί τόν διαρκή προβληματισμό πού προκαλεῖ καί ἀπασχολεῖ ὄχι μόνο κορυφαῖα πνευματικά ἀναστήματα, ἀλλά καί ὅλους μας, θά διατυπώσουμε ὁρισμένες σκέψεις γι’ αὐτό.

Ὁ τρόπος καί οἱ συνθῆκες διαβίωσης τῶν ἡλικιωμένων στήν ἐποχή μας τείνει νά διαμορφωθεῖ σέ ὀξύ κοινωνικό πρόβλημα.

Μολονότι οἱ ἡλικιωμένοι σήμερα εὑρίσκονται ἀπό οἰκονομικῆς ἀπόψεως σέ πλεονεκτικότερη θέση ἀπό ὅ,τι στό ἀπώτερο παρελθόν, δεδομένου ὅτι ἡ συντριπτική πλειονότητά τους ἔχει κάποια σύνταξη μέ τήν ὁποία καλύπτει ὄχι μόνο τίς δικές της βιωτικές ἀνάγκες, ἀλλά καί μερικές τῶν παιδιῶν καί τῶν ἐγγονῶν της, ἐν τούτοις οἱ περισσότεροι ἀπ’ αὐτούς βιώνουν ἔντονα τό αἴσθημα τῆς μοναξιᾶς καί τῆς ἐγκατάλειψης, πού κυριολεκτικά τούς συνθλίβει, ἰδιαίτερα ὅταν εἶναι ὑποχρεωμένοι νά ζοῦν μακριά ἀπό τά παιδιά τους καί τά ἐγγόνια τους πού τόσο τά λαχταροῦν.

Ἡ θέση τους καθίσταται ἀκόμη πιό δύσκολη, ὅταν δέν ἔχουν τή δυνατότητα νά ἐπικοινωνοῦν οὔτε τηλεφωνικά μαζί τους καί προπαντός ὅταν, σέ σπάνιες βέβαια περιπτώσεις, ἀντιμετωπίζουν σκληρή, ἀγνώμονα καί ἀνάλγητη συμπεριφορά ἀπό τά παιδιά τους ἤ ἀπό ἕνα μέρος τοῦ κοινωνικοῦ τους περίγυρου.

Τέτοιες συμπεριφορές εἶναι στούς ἡλικιωμένους μαχαιριές στό κόκαλο. Κάτι τέτοιο παλαιότερα ἦταν, ἄν ὄχι ἀδιανόητο, ὁπωσδήποτε σπάνιο.

Μιά ὡραία συνήθεια ἀπονομῆς τιμῆς καί σεβασμοῦ στούς ἡλικιωμένους γονεῖς καί παπποῦδες παλαιότερα ἦταν νά τούς ἐπισκέπτονται τίς χρονιάρες ἡμέρες τά παιδιά τους καί τά ἐγγόνια τους γιά νά πάρουν τήν εὐχή τους.

Δέν διατεινόμαστε βέβαια ὅτι ὅλα ἦταν καλά καμωμένα κατά τό παρελθόν. Εἶχε καί ἡ πατριαρχική λεγόμενη οἰκογένεια τίς ὑπερβολές καί τά ἀναμφισβήτητα μειονεκτήματά της καί θά ἦταν ὀλέθριο λάθος νά ὁραματιζόμαστε τήν ἐπαναφορά της στή σημερινή ἐποχή.

Ἄς ἀνατρέξουμε ὅμως σέ ὁρισμένα συγκεκριμένα παραδείγματα τιμητικῆς συμπεριφορᾶς παιδιῶν πρός τούς ἡλικιωμένους γονεῖς τους, παρμένα ἀπό τήν ἀρχαιοελληνική γραμματεία καί τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση.

Νά θυμίσουμε καταρχήν ὅτι στήν Π.Δ. καί συγκεκριμένα στό δεκάλογο τοῦ Μωυσῆ ἡ 5η ἐντολή (πρώτη ἀπό τίς ἕξι, πού ἀναφέρονται στά καθήκοντα τοῦ ἀνθρώπου πρός τούς συνανθρώπους του) κάνει λόγο γιά τήν τιμή πού ὀφείλουμε νά ἀπονέμουμε στούς γονεῖς.

«Τίμα τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται…» λέγει ἡ ἐντολή αὐτή.

Ὁ Διαγόρας ἀπό τή Ρόδο ἦταν διάσημος ἀθλητής καί ὀλυμπιονίκης κατά τήν ἀρχαιότητα. Οἱ γιοί του Ἀκουσίλαος, Δημάγετος καί Δωριεύς ἀναδείχθηκαν κάποτε καί αὐτοί ὀλυμπιονίκες.

Τήν ἡμέρα τῆς νίκης τους καί τῆς στέψεώς τους ὡς ὀλυμπιονικῶν ἀπέθεσαν τά στεφάνια πού τούς εἶχαν ἀπονεμηθεῖ στό κεφάλι τοῦ πατέρα τους, τόν σήκωσαν στούς ὤμους τους καί τόν περιέφεραν στό στάδιο, ἐπευφημούμενοι ἀπό τούς θεατές.

Τότε ἀκούστηκε φωνή ἀπό κάποιο θεατή πού ἔλεγε: «Κάτθανε, Διαγόρα, οὐκ εἰς Ὄλυμπον ἀναβήσει».

Οἱ Κλέοβις καί Βίτων, γιοί τῆς Κυδίππης, ἱέρειας τῆς Ἥρας στό Ἄργος, ζεύτηκαν κάποτε ἅμαξα καί μετέφεραν μ’ αὐτήν τήν μητέρα τους στό Ἡραῖο τοῦ Ἄργους, σέ ἀπόσταση 45 σταδίων, προκειμένου νά παραστεῖ, ὅπως εἶχε ὑποχρέωση, σέ προγραμματισμένη εἰδική τελετή.

Στήν ἐνέργεια αὐτή προέβησαν, ἐπειδή οἱ λευκοί ταῦροι πού θά ἔσερναν τήν ἅμαξα ἀργοῦσαν νά ἐπιστρέψουν ἀπό τούς ἀγρούς.

Αὐτούς τούς νέους χαρακτήρισε τόν 6ο π.χ. αἰώνα ὁ σοφός νομοθέτης Σόλων ὡς τούς πιό εὐτυχισμένους ἀνθρώπους, ἀπαντώντας στήν ἐρώτηση τοῦ βασιλιᾶ τῆς Λυδίας Κροίσου: «ποιόν θεωρεῖ ὡς τόν πιό εὐτυχισμένο ἄνθρωπο τοῦ κόσμου».

Στήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση ἰδιαίτερη σημασία καί βαρύτητα δίνεται στό πρόσωπο τῆς μητέρας, τόσο γιά τήν προσφορά της ὅσο καί ὡς δέκτη τιμῆς καί σεβασμοῦ ἀπό τά παιδιά της.

Πρότυπο γιά τή χριστιανή μητέρα εἶναι τό πρόσωπο τῆς Παναγίας. Ἅγια ἡ μορφή της, σεμνή, ταπεινή, λιγόλογη, ἐξαιρτικά διακριτική, δέκτης τῆς ἀπέραντης ἀγάπης, μέριμνας καί τιμῆς τοῦ Γιοῦ της.

Ἄς μήν ξεχνᾶμε ὅτι τό πρῶτο του θαῦμα ἐτέλεσε ὁ Κύριος στήν Κανά, ὕστερα ἀπό προτροπή τῆς Μητέρας Του. Προτροπή πού διατυπώθηκε ὄχι μέ πολλά λόγια, ἀλλά μόνο μέ τή φράση: «οἶνον οὐκ ἔχουσι».

Στό ἀποκορύφωμα τῆς ὀδύνης Του πάνω στό σταυρό ὁ Ἰησοῦς δέν ξεχνᾶ τήν μητέρα Του. Ἀναθέτει τήν ἐπίβλεψή της στόν μαθητή του Ἰωάννη, λέγοντάς του «ἰδού ἡ μήτηρ σου».

Ὁ ρητοροδιδάσκαλος Λιβάνιος εἶχε στήν Ἀντιόχεια τῆς Συρίας μαθητή του τόν ἱερό Χρυσόστομο, τόν ὁποῖο προόριζε ὡς διάδοχό του στή σχολή του.

Ὅταν γνώρισε τή μητέρα του Ἀνθούσα καί διαπίστωσε πόσο εὐεργετική ἦταν ἡ ἐπίδρασή της στή διαμόρφωση τοῦ ἤθους τοῦ Χρυσοστόμου, ἀναφώνησε: «Βαβαί, οἷαι παρά τοῖς χριστιανοῖς γυναῖκες εἰσίν!».

Ὅταν κάποτε ἕνας ἐπιφανής ξένος ρώτησε τόν νομπελίστα ποιητή μας Γιῶργο Σεφέρη: «Μά σοβαρά πιστεύετε ὅτι εἶστε πράγματι κατ᾿ εὐθείαν ἀπόγονοι τοῦ Λεωνίδα καί τοῦ Θεμιστοκλῆ;» , ὁ Σεφέρης ἀπάντησε:,

«ὄχι, εἴμαστε ἀπόγονοι μονάχα τῆς μάνας, πού μᾶς μίλησε ἑλληνικά, πού προσευχήθηκε ἑλληνικά, πού μᾶς νανούρισε μέ ἱστορίες γιά τά κατορθώματα τοῦ Λεωνίδα, τοῦ Θεμιστοκλῆ, τοῦ Διάκου καί τοῦ Παπαφλέσσα, καί πού εἴδαμε τήν ψυχή της νά βουρκώνει τήν Μεγάλη Παρασκευή μπροστά στό ξόδι τοῦ νεκροῦ Θεανθρώπου».

Πόσο ὡραῖα ψυχογραφεῖ καί ἐγκωμιάζει τή μάνα ὁ Γ. Βερίτης στό ποίημά του «Μάνα Γλυκύτατη». Ἰδού μερικοί στίχοι ἀπό τό ποίημα αὐτό:

«Μάνα, ἡ στοργή σου μεγάλη κι ἀπέραντη ὅσο κι ἡ πλάση!
Πόσες φορές σοῦ τρυπᾶμε, φτωχή, τήν καρδιά μέ μαχαίρι
κι ὤ, πόσες ἄλλες φορές στοῦ φριχτοῦ Γολγοθᾶ μας τά σκότη
μόνη σου κλαῖς, σ᾿ ἕνα θρῆνο βουβό τή χαμένη μας νιότη!
Μάνα, πού πῆρες ἀπ᾿ ὅλα τά πλάσματα ἀνώτερο θρόνο,
ἄφθαρτη μένει κι ἀνέγγιχτη ἡ δόξα σου μέσα στό χρόνο».

Χρέος μας ἱερό νά ἀπονέμουμε ἀπέραντη τιμή καί σεβασμό σ’ αὐτούς πού μᾶς ἔφεραν στή ζωή, πού μᾶς ἀνέθρεψαν, μᾶς μεγάλωσαν, μᾶς γαλούχησαν μέ τίς ὡραῖες ἑλληνοχριστιανικές μας ἀρχές καί παραδόσεις καί μᾶς ἀξίωσαν νά πετύχουμε ὅ,τι πετύχαμε μέ τή βοήθεια τή δική τους καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ.

Ἄς δώσουμε, λοιπόν, χαρά, ἰδιαίτερα κατά τά γηρατειά τους, σ’ αὐτούς πού εἶναι οἱ ρίζες τῆς ζωῆς μας.

Τοῦ Φιλοκτήμονα Χ. Φάκα

«Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ ὁ ἐν Σέρραις ἀθλήσας»  Διμηνιαῖο Περιοδικό Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σερρῶν καί Νιγρίτης τεῦχος 258 – Ἰανουάριος – Φεβρουάριος 2015

Από τη σελίδα: «σπιτὰκι τῆς Μέλιας»