«Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ: ΣΥΜΒΟΛΟ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ»

-Του μακαρ. Αρχ. π.Γεωργίου, Καθηγουμένου Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγ. Όρους.

Ο Τίμιος Σταυρός είναι το αγιότερο Σημείο και Σύμβολο της Πίστεώς μας. Όλα τα άγια Μυστήρια τελειώνονται με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος και την σφραγίδα του Σταυρού: το Βάπτισμα, το Χρίσμα, η Θ. Ευχαριστία.
Όλες οι ιερατικές ευλογίες είναι σταυρικές.
Οι Ι. Ναοί, τα ιερά σκεύη και άμφια αγιάζονται με τον Τίμιο Σταυρό.Δεν νοείται λειτουργική πράξη ή σύναξη των πιστών χωρίς την σφραγίδα του Τιμίου Σταυρού.
Ο Σταυρός είναι και ο πιστότερος σύντροφος κάθε Ορθοδόξου Χριστιανού, από την στιγμή που θα γεννηθούμε μέχρι τον θάνατό μας. Και ο τάφος του Χριστιανού με τον Σταυρό ευλογείται.
Σταυροκοπούμεθα συχνά, φέρομε τον Σταυρό στο στήθος μας, στα σπίτια μας, στα αυτοκίνητά μας, στους τόπους εργασίας μας, και όπως ψάλλει η Εκκλησία: “Σταυρός ο φύλαξ πάσης της Οικουμένης, Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας, Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα, Σταυρός πιστών το στήριγμα, Σταυρός αγγέλων η δόξα και των δαιμόνων το τραύμα”.

Ακόμη ο Σταυρός είναι όχι μόνο το αγιότερο και προσφιλέστερο, αλλά και το αναντικατάστατο χριστιανικό σύμβολο. Χωρίς αυτό δεν νοείται Εκκλησία του σταυρωθέντος Χριστού. Γι’ αυτό οι αιρετικοί είτε δεν εκδηλώνουν την οφειλόμενη στον Τίμιο Σταυρό ευλάβεια, όπως οι Προτεστάντες ή Ευαγγελικοί, είτε το αρνούνται τελείως και το υβρίζουν, όπως οι Ιεχωβίτες.

Γράφει και στο Γεροντικό: “ Ο Ιωάννης ο Βοστρηνός, άνθρωπος άγιος και με εξουσία κατά πνευμάτων ακαθάρτων, ρώτησε δαίμονες που κατοικούσαν μέσα σε κόρες και που εξ αιτίας τους ήταν κυριευμένες από μανία και υπέφεραν φοβερά, και τους είπε: “Ποιά πράγματα φοβάστε από τους Χριστιανούς;” και αυτοί απάντησαν: “Έχετε πράγματι τρία μεγάλα πράματα· εκείνο που φοράτε στο λαιμό σας, εκείνο που λούζεστε στην εκκλησία κι εκείνο που τρώτε στη Λειτουργία”. Αυτός ρώτησε πάλι: “Ποιό από τα τρία αυτά φοβάστε περισσότερο;” και αποκρίθηκαν: “ Αν φυλάγατε καλά εκείνο που μεταλαμβάνετε, κανένας από μας δεν θα μπορούσε να βλάψει Χριστιανό”. Αυτά λοιπόν που φοβούνται περισσότερο οι δαίμονες είναι ο Σταυρός, το Βάπτισμα και η θεία Κοινωνία”.

Η δύναμις του Τιμίου Σταυρού.
Η χάρις και η δύναμις του Τιμίου Σταυρού οφείλεται όχι στο σχήμα του, ότι δηλαδή είναι σταυρός, αλλά στο ότι είναι ο Σταυρός του Χριστού, το όργανο διά του οποίου ο Χριστός έσωσε τον κόσμο. Είναι το θυσιαστήριο, στο οποίο προσέφερε τον εαυτό Του θυσία για όλο τον κόσμο, ως θύτης και ως θύμα. Όλη η κένωση, πτωχεία, εξουδένωση, ταλαιπωρία, οδύνη, θάνατος, που έλαβε για μας, κορυφώνονται στον Σταυρό. Στον Σταυρό έζησε τον βαθύτερο πόνο, και τον μεγαλύτερο εξευτελισμό για μας. Έγινε υπέρ ημών κατάρα για να ελευθερώσει εμάς από την κατάρα της αμαρτίας και του νόμου. Όλο το έργο του Χριστού, όλη η φιλανθρωπία Του συνοψίζονται στον Σταυρό Του. Όταν κάποιος, όπως αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ρώτησε ειρωνικά ένα από τους θεοφόρους πατέρες μας εάν πιστεύει στον Εσταυρωμένο, αυτός απάντησε: ναι, πιστεύω σ’ Αυτόν που σταύρωσε την αμαρτία.

Στον Σταυρό ο Θεάνθρωπος Χριστός έλυσε την τραγωδία της ανθρώπινης ελευθερίας που προκάλεσε η ανυπακοή των πρωτοπλάστων, “γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυρού” (Φιλιπ. 6′) και επαναπροσανατόλισε την ελευθερία μας στον δημιουργό της, τον Τριαδικό Θεό. Στον Σταυρό νίκησε τον θάνατό μας -“θανάτω θάνατον πατήσας”— με το να κάνει δικό Του τον δικό μας θάνατο, και με την Ανάστασή Του μας χάρισε ζωή και αφθαρσία.

Διά του Σταυρού μάς συμφιλίωσε με τον Θεό Πατέρα και μας χάρισε την άφεση των αμαρτιών μας.
Στον Σταυρό απέδειξε με τον πιο πειστικό τρόπο ότι μας αγαπά με άπειρη αγάπη, ακόμη και την ώρα που Τον σταυρώνουμε.

Διά του Σταυρού μάς συνήγαγε και μας ένωσε σε ένα σώμα, τα πρώην διασκορπισμένα τέκνα του Θεού, γκρέμισε τα αδιαπέραστα τείχη που μας χώριζαν και “έκτισε εν εαυτώ τον καινόν άνθρωπον” (Εφεσ. 6′, 15). Στον Σταυρό καθάρισε και αγίασε ουρανό, αέρα και γη, διότι σταυρώθηκε κάτω από τον ουρανό, ανυψώθηκε στον αέρα και το πανάγιο αίμα Του έσταξε στην γη.

Στον Σταυρό προσέφερε θυσία καθολική για όλη την γη και καθαρισμό κοινό για όλη την ανθρώπινη φύση, γι’ αυτό και έπαθε έξω της πόλεως και εκτός του ναού του Σολομώντος, όπως θεολογεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

Στον Σταυρό με την δική Του “πεπληρωμένην ταπεινώσεως ύψωσιν” (γεμάτη από ταπείνωση ύψωση), όπως λέγει αρχαία ευχή, ύψωσε και την δική μας φύση που “διά της ψευδούς υψώσεως και ματαίας οιήσεως” είχε “μέχρις άδου καταβιβασθή” (με την ψεύτικη ύψωση και μάταιη οίηση είχε καταβιβασθεί μέχρι τον Άδη). Στον Σταυρό φανέρωσε ότι αυτός ο κόσμος δεν είναι η τελική πραγματικότητα, αλλά η οδός προς την τελική πραγματικότητα, εάν μέσα σ’ αυτόν αγωνισθούμε σταυρικά κατά του εγωισμού μας. Αποκατέστησε έτσι το θετικό νόημα του κόσμου.

Στον Σταυρό απεκάλυψε τον εαυτό Του ως τον μόνο ευεργέτη και σωτήρα, λυτρωτή και ζωοδότη του σύμπαντος κόσμου, και κατέλυσε οριστικά το έργο του διαβόλου, τις μεθόδους και πανουργίες του, τις πλάνες, την δύναμη και την εξουσία του στους ανθρώπους. Γι’ αυτό και ο διάβολος “φρίττει και τρέμει μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν”, ενώ εμείς με την Εκκλησία ψάλλουμε: “ Εσταυρώθης δι εμέ, ίνα εμοί πηγάσης την άφεσιν εκεντήθης την πλευράν, ίνα κρουνούς ζωής αναβλύσης μοι τοις ήλοις προσήλωσαι, ίνα εγώ τω βάθει των παθημάτων σου, το ύψος του κράτους σου πιστούμενος κράζω σοι· ζωοδότα Χριστέ, δόξα και τω Σταυρώ Σώτερ και τω πάθει σου”.

Ο επί του Σταυρού θάνατος του Κυρίου είναι ζωοποιός και λυτρωτικός, προσφέρει ζωή και λύτρωση:
Διότι είναι εκούσιος.
Ο Κύριος πορεύεται προς τον θάνατο όχι ως κατάδικος, αλλά ως βασιλεύς θυσιαζόμενος υπέρ των υπηκόων Του, καθώς λέγει: “βάπτισμα έχω βαπτισθήναι, και πως συνέχομαι έως ου τελεσθή” (Λουκ. ιβ’, 50). Γι’ αυτό οι Βυζαντινοί γράφουν επί του Σταυρού: “ο βασιλεύς της δόξης”, και εικονίζουν τον Κύριο όχι κυριευμένο από τον πόνο (με κρεμασμένο το σώμα από τα χέρια σε τέλεια αδυναμία), αλλά Κύριο και τού πόνου (οριζόντια τα χέρια στον Σταυρό).

Διότι είναι πραγματικός θάνατος.
Ο απαθής κατά την θεότητα Κύριος έπαθε για μας κατά την σάρκα. Η θεία Του φύση παρεχώρησε, ώστε η ανθρώπινη Του φύση να περάσει την προ τού θανάτου αγωνία και τις οδύνες του Σταυρού. Έπρεπε να ζήσει τον θάνατό μας πλήρως, όχι φαινομενικά. Προς στιγμή μάλιστα στον κήπο της Γεθσημανή η ανθρώπινη φύση εδειλίασε, αλλά η ανθρώπινη φύση και θέληση υπετάγη στην θεία φύση και θέληση και έπαθε και απέθανε υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας.

Διότι ο παθών είναι αναμάρτητος.
Έπαθε και απέθανε, ο αναμάρτητος, υπέρ των αμαρτωλών. Είναι βασική αλήθεια ότι ο Κύριος υπήρξε αναμάρτητος, διότι η ανθρώπινη Του φύση εξ άκρας συλλήψεως ήταν ενωμένη με την θεία φύση λόγω της υποστατικής ενώσεως στο πρόσωπο του Λόγου του Θεού.

Ο Σταυρός του Χριστού ήταν και είναι “για τους Ιουδαίους μεν σκάνδαλο, για τους Έλληνες (ειδωλολάτρες) μωρία, για μας όμως τους πιστούς, Θεού δύναμις και Θεού σοφία” (βλ. Α’ Κορ. α’, 23). Είναι το μεγαλύτερο παράδοξο της ιστορίας: Διά του θανάτου η Ζωή. Διά της κατάρας η ευλογία. Διά της ατιμίας η δόξα. Διά της ταπεινώσεως η ύψωση. Όπως λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: “Τούτο ουν η του Θεού σοφία και δύναμις, το δι’ ασθενείας νικήσαι, το διά ταπεινώσεως υψωθήναι, το διά πτωχείας πλουτήσαι” (τούτο λοιπόν είναι η σοφία και δύναμη του Θεού, το να νικήσει δι’ ασθενείας, το να υψωθεί διά ταπεινώσεως, το να πλουτίσει διά πτωχείας).

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κύριος δεν θέλησε να παραμείνει στην δόξα της Μεταμορφώσεως και να αποφύγει τον Σταυρό, αλλά κατερχόμενος από το Θαβώρ προετοίμαζε τους μαθητές Του για τα “μέλλοντα αυτώ συμβαίνειν” (Μάρκ. ι, 32).

Όταν ο Πέτρος τον συμβούλευσε να αποφύγει τον σταυρικό θάνατο, ο Κύριος τον επετίμησε αυστηρά. “Ύπαγε οπίσω μου, σατανά· σκάνδαλόν μου ει· ότι ου φρονείς τα του Θεού, αλλά τα των ανθρώπων” (Ματθ. ιστ, 23).
Πορεύομενος πάλι προς το εκούσιο πάθος έλεγε: “Νυν εδοξάσθη ο υιός του ανθρώπου” (Ιωάν. ιγ,31). Και σε άλλα σημεία του Ευαγγελί¬ου ο Σταυρός χαρακτηρίζεται ως δόξα του Χριστού (Ιωάν. ιβ’, 23). Όπως λέγει ο άγιος Χρυσόστομος: “ο Σταυρός πρότερον αισχύνης ην και κολάσεως υπόθεσις, νυν δε γέγονε δόξης και τιμής αφορμή. Και ότι δόξα ο Σταυρός, άκουσον του Χριστού λέγοντος· Πάτερ, δόξασόν με τη δόξη ή είχον προ του τον κόσμον είναι παρά σοι’, δόξαν των Σταυρόν καλών” (Ο Σταυρός ήταν προηγουμένως υπόθεση ντροπής και τιμωρίας, τώρα όμως έγινε αφορμή δόξης και τιμής. Και ότι ο Σταυρός είναι δόξα, άκουσε τον Χριστόν που λέγει· “Πάτερ, δόξασέ με μέ την δόξα που είχα κοντά σου πριν να δημιουργηθεί ο κόσμος”, εννοώντας δόξα τον Σταυρό).

(+Αρχ. Γεωργίου, Καθηγουμένου Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Ο Σταυρός του Χριστού και η σημασία του στην ζωή μας, έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 1997. σσ. 11-18)