ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ;

+ΠΕΜΠΤΗ 17/11/2022 -ΩΡΑ 5.30 μ.μ. ~ΤΟ -ΑΝΑ ΜΗΝΑ- ΙΕΡΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ.

Θεμελιωτής του Ευχελαίου, όπως και όλων των Μυστηρίων της Εκκλησίας, είναι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός. Ο Ευαγγελιστής Μάρκος μας περιγράφει ότι ο Χριστός άρχισε να στέλλει τους μαθητές του ανά δύο και τους έδινε εξουσία να διώχνουν τα ακάθαρτα πνεύματα και θεράπευαν αρρώστους αφού τους άλειφαν με λάδι: «Καὶ προσκαλεῖται τοὺς δώδεκα, καὶ ἤρξατο αὐτοὺς ἀποστέλλειν δύο δύο, καὶ ἐδίδου αὐτοῖς ἐξουσίαν τῶν πνευμάτων τῶν ἀκαθάρτων» (Μᾶρκ. 6,7 )· «καὶ ἐξελθόντες ἐκήρυσσον ἵνα μετανοήσωσι, καὶ δαιμόνια πολλὰ ἐξέβαλλον, καὶ ἤλειφον ἐλαίῳ πολλοὺς ἀρρώστους καὶ ἐθεράπευον» (Μᾶρκ. 6, 12-13).
Στην ευαγγελική αυτή διήγηση αναφέρεται σαφώς η κατ’ εντολήν του Χριστού, εν Αγιω Πνεύματι, θεραπεία ασθενών με την επάλειψη ελαίου.

Με περισσότερη ακρίβεια ο άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος συμβουλεύει: «Ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ᾿ αὐτόν, ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου· καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα, καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος· κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ» (Ἰακ. 5, 14-15). Το χωρίο αυτό δείχνει, ότι ήδη οι απόστολοι τελούν μια τελετή ευχελαίου, η οποία τους παραδόθηκε από τον Χριστό. Πιθανόν αυτό συμβαίνει την περίοδο, που ο αναστημένος Κύριος για σαράντα μέρες παρουσιαζόταν στους μαθητές του και τους δίδασκε τα περί της βασιλείας του Θεού: «δι᾽ ἡμερῶν τεσσαράκοντα ὀπτανόμενος αὐτοῖς καὶ λέγων τὰ περὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ» (Πράξ. 1, 3).

Η Εκκλησία παρέλαβε το Μυστήριο του Ευχελαίου και το τελεί αδιάκοπα από την αποστολική περίοδο έως την εποχή μας. Υπάρχουν σχετικές αναφορές για το Ευχέλαιο σε πηγές και πατέρες των πρώτων αιώνων.

Ο σκοπός του Μυστηρίου του Ευχελαίου, όπως διδάσκει και η επιστολή του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, είναι διπλός: η σωματική θεραπεία και η άφεση αμαρτιών. Αυτό επιτυγχάνεται όταν υπάρχει πίστη, μετάνοια και εν γένει συμμετοχή στο αγιαστικό έργο της Εκκλησίας. Βέβαια μπορεί να υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις και να μην έρθει η θεραπεία, αν το θέλημα του Θεού προς το συμφέρον μας είναι αυτό.

Εάν στο Μυστήριο του Ευχελαίου δεν παρέχεται η θεραπεία του αρρώστου, αυτό δεν οφείλεται πάντα στην ολιγοπιστία του, αλλά στην ευεργετική θεία Πρόνοια προς τον πάσχοντα, η οποία αποβλέπει στην πνευματική ωφέλεια και την ψυχική σωτηρία του. Γι’ αυτό η σωματική θεραπεία παρέχεται όταν αυτή πρόκειται να έχει ως αποτέλεσμα την πνευματική πρόοδο και την εν Χριστώ ζωή, ενώ δεν γίνεται η ίαση, όταν η παράταση της αρρώστειας ή και ο θάνατος ακόμα πρόκειται να αποβούν εις σωτηρία. Άλλωστε το Μυστήριο του Ευχελαίου δεν παρέχει την αθανασία του σώματος αυτών για τους οποίους τελείται, αλλά τους προετοιμάζει ψυχικά ώστε, βιώνοντας τη μετάνοια στην ασθένειά τους αλλά και σε όλη τη ζωή τους, να κερδίσουν τη βασιλεία των Ουρανών, που είναι και o στόχος όλων των μυστηριακών τελετών της Εκκλησίας μας.

Εάν αναγνώσουμε προσεκτικά τις ευχές του Ευχελαίου, θα διαπιστώσουμε ότι ζητούμε από τον Θεό να προσφέρει τις ευεργεσίες του στον πάσχοντα και την ίαση, ώστε αυτός να αγωνίζεται ως ενεργό και γνήσιο μέλος της Εκκλησίας, να δοξολογεί τον Θεό και να τηρεί τις εντολές του με ευγνωμοσύνη.

Ανακεφαλαιώνοντας το νόημα των παραπάνω ευχών, μπορούμε να πούμε ότι ευχόμαστε για την ίαση του ασθενούς προς σωτηρία του, αλλά και προς ώφελος του πληρώματος της Εκκλησίας.

Το Ευχέλαιο, όπως είδαμε, προσφέρεται στους πιστούς εἰς ἴασιν ψυχῆς τε καὶ σώματος. Είναι εμφανής η σημασία που αποδίδει η Εκκλησία στο ανθρώπινο σώμα, αφιερώνοντας ένα Μυστήριο στη θεραπεία των ασθενειών του. Το σώμα δεν θεωρείται κακό και μυαρό, όπως στην στωική φιλοσοφία, ή εμπόδιο της ψυχής, σύμφωνα με τον Πλάτωνα. Αντιθέτως, είναι ένα «λίαν καλὸν» δημιούργημα του Θεού. Υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στο σώμα, που είναι δώρο του Θεού και «ναὸς τοῦ ἐν ἡμῖν Ἁγίου Πνεύματος» και στο σαρκικό φρόνημα, που είναι γέννημα και ανατροφοδότης της αμαρτίας. Το ανθρώπινο σώμα τιμήθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να το προσλάβει ο Θεός Λόγος με την ενανθρώπησή Του, να το καθαρίσει με τη σταυρική Του θυσία και αναστημένο να το συγκαθήσει ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρὸς με την Ανάληψή Του. Την πορεία αυτή οφείλουμε να την ακολουθήσουμε κι εμείς, όπως διδάσκει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «τὸ σῶμα ἡμῖν ἔδωκεν ὁ Θεὸς ἀπό γῆς, ἵνα καὶ αὐτὸ εἰς οὐρανὸν ἀναγάγωμεν, οὐχ ἵνα δι’ αὐτοῦ καὶ τὴν ψυχὴν εἰς γῆν κατασπῶμεν».

Δηλαδή, ο Θεός μας έδωσε το σώμα από τη γη για να το οδηγήσουμε κι αυτό στον ουρανό, όχι για να καταρρίψουμε μέσω αυτού και την ψυχή στη γη. Ο άνθρωπος με την αμαρτία υπέβαλε το λίαν καλὸν σώμα του στην ασθένεια και τη φθορά. Η Εκκλησία, μιμούμενη τον Χριστό, μας καλεί σε μετάνοια για να μας χαρίσει τη θεραπεία και να μας οδηγήσει, ψυχῇ τε καὶ σώματι, στον ουρανό.

Το Ευχέλαιο είναι αναμφίβολα ένα Μυστήριο αφέσεως αμαρτιών: «κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ». Εδώ όμως τίθεται εύλογα το ερώτημα, αν μπορεί να αντικαταστήσει το Μυστήριο της εξομολογήσεως ή έστω ενίοτε να το αναπληρώνει. Με το Ευχέλαιο όμως δεν μπορούν να συγχωρηθούν όλες οι αμαρτίες, αλλά μόνο τα ελαφρότερα αμαρτήματα ή πλημμελήματα. Άλλωστε η μετάνοια είναι κάτι το ευρύτερο· αποτελεί μόνιμο αίτημα της Εκκλησίας και εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους. Ο χριστιανός καλείται να ζει εν μετανοία μέχρι το τέλος της επίγειας ζωής του. Η εξομολόγηση είναι συγκεκριμένη πράξη ενώπιον πνευματικού πατέρα, το δε Ευχέλαιο ενισχύει την ψυχή στον αγώνα ενάντια στο κακό και τις αμαρτίες, που εξαιτίας της συχνής επανάληψης έχουν γίνει πάθη. Κανένα Μυστήριο της Εκκλησίας μας δεν αναιρεί κάποιο άλλο, αλλά το ένα συμπληρώνει το άλλο. Συμπερασματικά, το Ευχέλαιο είναι συμπληρωματικό Μυστήριο της απαραιτήτως και απολύτως προϋποτιθέμενης δια την άφεσιν των αμαρτιών ιεράς Εξομολογήσεως. Τα δύο Μυστήρια, σε συνδυασμό, προπαρασκευάζουν και οδηγούν τους Χριστιανούς στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.

Επίσης, το Ευχέλαιο βοηθάει στο να εννοήσουν οι Χριστιανοί το παιδαγωγικό νόημα του πόνου, που γίνεται ευκαιρία για μετάνοια και αφορμή για πνευματική ωρίμανση και καλλιέργεια. Στον πόνο δοκιμάζονται τα ψυχικά αποθέματα του ανθρώπου. Στην ασθένεια και τη θλίψη ο Χριστιανός δεν βλέπει μόνο την «εγκατάλειψη» του Θεού, αλλά και τη σωτήρια επίσκεψή Του. Η ασθένεια και ο πόνος γίνονται μέσα, προκειμένου να θεραπευτεί η ψυχή.

Περί αυτού αναφέρει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «τὰς γὰρ ἀρρωστίας, διὰ τὴν ὑγείαν τῆς ψυχῆς ἐπάγει ὁ Θεός». Με το Ευχέλαιο ο ασθενής δέχεται τη Χάρη του Θεού, διαπιστώνει την αγάπη των οικείων και συγγενών του, ωφελείται από την προσευχή τους και την προσευχή ολόκληρης της εκκλησιαστικής κοινότητας.

[ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΜΟΡΦΟΥ]